Mandarijn

Waarschijnlijk heb je wel door dat ik geen verhaal ga schrijven over een oranje vrucht. Als ik over fruit zou schrijven, dan zou ik eerder kiezen voor ananas, mango, papaya, passievrucht, guave, drakenfruit of durian, ietswat je hier in bepaalde delen van het jaar lekker vers kan krijgen.
Daarentegen zijn aardbeien maar ongeveer 1 maand per jaar te koop en qua bessen is de keuze al helemaal niet groot. In de supermarkt kun je bakjes blauwe bessen kopen, maar op de markt kom je qua klein fruit echt niet verderdan kersen, waar nu toevallig de tijd voor is.
De zomer is heerlijk met vele soorten vers fruit, maar de winter is eigenlijk best saai. Dan komen we niet verder dan geimporteerd fruit zoals bananen, appels, sinaasappels en kiwi. Tja, zelfde keuze als in Nederland dus.

Nee, ik ga het hebben over de taal Mandarijn. Dit is de officiële taal die gesproken wordt in China en in Taiwan. In Taiwan bestaat daarnaast ook het Taiwanees, dat door velen gesproken wordt naast het Mandarijn. Buitende grote steden en met name in het zuiden spreken veel Taiwanezen zelfs alleen maar Taiwanees en geen Mandarijn. Het schrift (die gekke tekens) is hetzelfde, maar ze hebben totaal andere woorden. Ik vergelijk het maar met het Fries, dat is ook een eigen taalen lijkt maar een klein beetje op Nederlands. Voor beide wordt wel het Latijnse schrift gebruikt.
Daarnaast bestaat er nog zoiets als Pinyin. Dit is een soort van fonetisch uitgeschreven Mandarijn in het Latijnse schrift. Dit wordt gebruikt in lesboeken om de taal te leren en in vertaal-apps, zoals Google Translate.Maar dit kom je in het dagelijks leven verder totaal niet tegen.
De inheemse talen van de 16 originele stammen die nog leven in Taiwan laat ik hier even buiten beschouwing. Daar weet ik eerlijk gezegd ook weinig vanaf.

Het Mandarijn is een toontaal. Elke klinker kun je op verschillende manieren uitspreken:
- ā: 1e toon: lang en hoog
- à: 2e toon: van hoog naar laag
- ă: 3e toon: van hoog naar laag en weer terug omhoog
- á: 4e toon: van laag naar hoog

Als je hetzelfde woord met een andere toon uitspreekt, dan heeft het woord een heel andere betekenis. Omdat de Chinese karakters dan ook heel anders zijn, leggen ze ook niet de link naar het woord dat je eigenlijk bedoelt.Zij zien namelijk niet dat de woorden in het Pinyin wel hetzelfde geschreven worden. Dus dat maakt het wel lastig om goed Chinees te leren.
Om het niet te ingewikkeld te maken (en omdat al die tekens veel werk zijn met typen), zal ik de tonen in de rest van het stuk achterwege laten als het niet echt een toegevoegde waarde heeft.

Daarentegen is de grammatica wel heel makkelijk. Zo zijn er bijvoorbeeld geen vervoegingen van werkwoorden. Neem het woord voor “zijn”: shi.
In de vervoegingen wordt het dan: wo shi, ni shi, ta shi, women shi, nimen shi, tamen shi (ik ben, jij bent, hij/zij is, wij zijn, jullie zijn, zij zijn). Allemaal hetzelfde. Lekker makkelijk toch.
Daarnaast betekent “ta” zowel “hij” als “zij”. Hier maken ze geen onderscheid in. Dus als ze het over vrouwen hebben, dan zie je toch vaak “hij” en “hem” in de vertaling. Dit komt dus omdat ze zelf geen verschil erin hebbenen ook google translate dus geen verschil ziet. Ja, “hij” en “hem” zijn ook hetzelfde, allemaal “ta”. Net zoals “wo”: dit betekent ik, maar ook mij of mijn. Ook hier dus geen problemen met de “joune of de mijne” of de vraag of iets van “zullie of hullie” is.Nou ja, je begrijpt het wel. Fouten die je in het Chinees dus niet kan maken.
Wat ook makkelijk is, is dat ze geen lidwoorden kennen. Dus nooit hoef je je af te vragen of het “de krat” of “het krat” is. Of dat er een verschil bestaat tussen “de idee” en “het idee”. Nee, in het Chinees kennen ze dezewoorden niet. Ook daarom zie je ze dus vaak niet terug in een stuk tekst dat met een vertaalmachine is vertaald.

Iets anders wat we uit de vertaling kan leren: heb je ooit een Chinees “nee” horen zeggen? Waarschijnlijk niet. En hoe komt dat? Omdat ze zelf geen woord voor “nee” hebben. Ze kennen wel “niet”, maar alleen in combinatiemet werkwoorden. “Bu shi” is “niet zijn”. Dus als je vraagt: ben jij ooit in Nederland geweest? Dan kunnen ze niet antwoorden met “nee”, maar ze zullen zeggen “ik ben er niet geweest”.
Daarom krijg je ook vaak antwoorden als: “ja, dat heb ik niet gedaan”. Als je hun eigen taal een beetje kent, worden dit soort uitspraken dus allemaal wat logischer.

En dan heb je nog de zinsvolgorde die heel anders in elkaar steekt dan wij gewend zijn.
Bv “mama de baba” is “vader van moeder” (opa dus), terwijl je in eerste instantie toch zou verwachten dat er “moeder van vader” staat (oma dus).
Die zinsvolgorde maakt het best lastig. Vandaar dat de meesten die proberen een beetje Mandarijn proberen te leren niet veel verder komen dan wat losse woordjes.
We kunnen allemaal wel “groene thee, zonder suiker, beetje ijs” bestellen. Maar niemand van de “buitenlanders” hier zal netjes zeggen: ik had graag een groene thee zonder suiker en met een beetje ijs erin.

En dan de karakters… nee, wat mij betreft is Mandarijn lezen (en zeker schrijven) echt onbegonnen werk tenzij je echt full-time gaat studeren om de taal onder de knie te krijgen. Ik ben er zelf ookniet eens mee gestart toen ik lessen had en ik kan nog steeds niet lezen wat er in neon-letters op alle uithangborden staat. Ook menukaarten lezen is nog steeds abracadabra en de simpelste woordjes ken ik niet. Het enige wat ik kan herkennen zijn enkele getallen(en dan bedoel ik dus de geschreven variant van de getallen, want hier gebruiken ze wel dezelfde cijfers als 1, 2 en 3). Maar om het nog wat lastiger te maken: stel dat je een karakter voor een woord weet, dan nog kun je voor verrassingen komen te staan. Wantafhankelijk van het woord (karakter) dat erna komt, kan het zomaar zijn dat het teken verandert naar een andere. Logisch toch?

In Taiwan wordt trouwens nog het traditionele schrift gebruikt, terwijl in China een simpelere versie van de karakters standaardtaal is. Dit is weer tegenstrijdig met de gesproken taal: in China wordt goed gearticuleerd,maar Taiwanezen zijn lui en ze spreken de woorden dus niet netjes uit. Een Taiwanees kan een Chinees dus altijd verstaan, terwijl het andersom een stuk lastiger kan zijn.

Tot slot heb ik nog wat leuke foto’s van Engelse vertalingen. Voor degenen die een aardig woordje Engels spreken: probeer maar eens te achterhalen wat ze ermee bedoelen!